معرفی کرم سفید ریشه

کرم سفید ریشه Polyphylla ollivieri

نامهای محلی: زردآلو رسانک،‌ اریح ‌قیزاردان

White grub

Coleoptera: Scarabaeidae

ایجاد باغ و پرورش درختان میوه به تجربه کافی، سالها وقت و صرف هزینه نسبتاً زیاد و مراقبت های همیشگی احتیاج دارد. بنابر این اگر بخواهیم باغی پر محصول داشته باشیم باید عوامل مخرب گوناگون را که سبب ضعف  مرگ درختان میوه می شوند،شناخته و به مقابله و مبارزه با آنها اقدام نماییم.

این حشره در اکثر مناطق ایران وجود دارد و از ریشه گیاهان مختلفی تغذیه می‌نماید. در بین عوامل مخرب درختان میوه، آفات از اهمیت زیادی برخوردارند، در بین آفات، کرم سفید ریشه یکی از مضر ترین آنها می باشد. این آفت در اکثر مناطق پرورش میوه وجود دارد و همه ساله خسارت قابل ملاحظه‌ای به باغها (سیب،گلابی، گیلاس، به، هلو، گوجه، آلو، زردآلو، آلبالو، انار، مو، فندق، گردو و...)، مزارع (خیار، بادمجان، لوبیاسبز، کدو، سیب‌زمینی)، برخی درختان غیر مثمر (تبریزی، بید، نارون)، گیاهان زینتی­ (مثل رز، شمعدانی، یاس بنفش، برگ بو، برگ نو، گلایول، چمن) و گیاهان داروئی (تاج خروس وحشی، گونه‌های Chenopodium) وارد می‌کند. این آفت برای اکثر باغبانان شناخته شده است ولی مشکل آنان راه مبارزه با آن است، لذا در این مقاله سعی شده است راه های مبارزه با این آفت به زبان ساده شرح داده شود.

مشخصات ظاهری

حشرات کامل این آفت در حدود 30 تا 40 میلیمتر طول دارند  و پهنای بدن آن در عریضترین  قسمت تا 20 میلیمتر میرسد . شاخک ها ده مفصلی است  که در حشره نر  7 مفصل و در حشره ماده 5 مفصل به صورت ورقه‌ای درآمده است. در حشرات نر این ورقه ها نسبتا بزرگ  و در موقع حرکت باز و بسته میشوند. در افراد ماده ورقه ها کوچک است و به صورت سر سنجاق  دیده می شود  و بهترین وسیله ی تشخیص افراد نر و ماده می باشند. به علاوه حشرات ماده  در ساق پای جلوئی سه خار یا دندانه  در افراد نر دو خار  یا دندانه  دارند. رنگ عمومی بدن قهوه ای تیره یا سیاه است که توده‌هائی از پولکهای  صدفی رنگ روی  آنها را پوشانیده است و به نظر ابلق میرسد.

تخمها کم و بیش بیضی نزدیک به کروی به رنگ سفید صدفی و به صورت دسته‌ای در خاک دیده میشوند. طول این تخمها حدود 4 و عرض آنها حدود 2 میلیمتر است.

لاروها دارای پاهای سینه‌ای نسبتاً قوی و بدن خمیده  شبیه حرف سی انگلیسی (C) بوده و آخر شکم نسبتا بزرگ و متورم است.

در روی آخرین نیمه حلقه شکمی بدن مو مشاهده میگردد که تعداد و طرز قرار گرفتن آنها در گونه های مختلف متفاوت است. حرکت این لاروها در خاک به کندی صورت میگیرد وب همین دلیل به این کرمها لاروهای تنبل اطلاق میشود.

چرخة زندگی و زیست‌شناسی

کرمهای سفید ریشه  اغلب دارای دوره لاروی 2 تا 3 ساله هسنند. حشرات کامل معمولا درماه های آخر بهار و اوایل تابستان مشاهده میشوند. همگی شب پروازند و اکثراً (بخصوص افراد نر) در اطراف چراغ جمع میشوند. حشرات نر قادر به تولید صدا هستند. در هنگام روز روی تنه درختان  و یا در زیر کلوخه ها  استراحت میکنند. به صورت حشرات کامل مختصری  از برگ  درختان میخورند و لکه‌های خورده شده در روی پهنک برگ  ایجاد میکنند. حشرات کامل نر پس از جفتگیری در سطح خاک میمیرند، درحالیکه حشرات ماده پس از جفتگیری برای تخمریزی به داخل خاک نفوذ میکنند و تخمهای خود را در عمق 5 تا 7 سانتیمتری به تعداد 20 الی 70 عدد به طور دسته‌ای در سطح زمین و بیشتر در شکافهای خاک قرار میدهند و در همان جا میمیرند.

دوره‌ی جنینی  2 تا 3 هفته است و لاروها پس از خروج وارد خاک میشوند و شروع به تغذیه از ریشه  گیاهان مختلف میکنند. در سنین اول که جثه کوچکتری دارند،  اغلب نزدیک به سطح خاک زندگی میکنند و از ریشه گندمیان نیز میخورند، ولی در سنین بالا اغلب روی ریشه‌های ضخیم و غده‌ای گیاهان، از جمله ریشه درختان جمع میشوند و به شدت از آنها میخورند. گاهی تعداد 40 تا 50 عدد لارو روی ریشه یک درخت دیده میشود. لاروها از پوست و حتی از قسمتهای سطحی چوب  تغذیه میکنند و بدین ترتیب جریان شیره‌ی نباتی  را قطع میکنند. این حشره دارای سه سن لاروی است. مرحله لاروی سن آخر خطرناکترین مرحله است.

این حشره زمستان را به صورت لارو به سر میبرد و در بهار سال سوم  قبل از آنکه وارد مرحله‌ی شفیرگی شود یک محفظه‌ی گلی برای خود درست میکند و در آنجا تبدیل به شفیره میشود. گاهی اوقات لارو روی چوب در طوقه و ریشه‌های ضخیم درخت گودالی ایجاد کرده و در همان جا تبدیل به شفیره میشود.

دورة شفیرگی 17 تا 24 روز میباشد که بعد از این مرحله حشره از شفیرة خود بیرون می‌آید که اوج خروج معمولاً در تیر ماه است. حشرات کامل برای خروج در خاک سوراخ هایی ایجاد و خارج میشوند.

نحوة خسارت

درختان و گیاهان مورد حمله زرد میشوند و رشد شاخه‌ها شدیداً در آنها متوقف میشود. میوه‌ها میریزند و یا کوچک می‌مانند. این درختان و گیاهان به علت قطع ریشه و آسیب رسیدن به طوقه، در خاک استحکام چندانی ندارند و به سهولت کنده میشوند و به زودی خشک میگردند.  لاروها در داخل خاک به تناسب تغییرات درجه حرارت فصلی تغییر محل میدهند. در ماههای گرم سال در نزدیکی‌های سطح خاک  فعالیت میکنند و در زمستان به اعماق خاک فرو میروند. به همین  لحاظ  مبارزه شیمیائی  پائیزه  و زمستانه در مورد لاروها  نتایج مطلوب را نمیدهند.

روشهای مبارزه ... بقیه در ادامه مطلب

روشهای مبارزه

مرحله اصلی خسارت این آفت مرحله کرمی آن است که در داخل خاک در اطراف ریشه درختان به سر میبرند، بنا بر این مبارزه با کرم به دلیل این که در داخل خاک قرار دارد، کار نسبتاً مشکلی است و باید باغداران با اجرای روش های ذیل که هر کدام از آنها به نحوی در کنترل آفت موثر است با این آفت مبارزه نمایید.

1- جمع آوری و از بین بردن حشرات کامل: اگر حشرات کامل قبل از تخمریزی جمع‌آوری و از بین برده شوند، در آن سال آلودگی جدید در باغ به وجود نخواهد آمد یا کمتر خواهد بود. بنابر این به عنوان اولین اقدام، جمع آوری و نابود کردن حشرات کامل توصیه میشود. جهت جمع‌آوری، حشرات کامل در هنگام صبح زود قبل از گرم شدن هوا به صورت غیرفعال روی شاخه‌های درختان به سر میبرند، بنابر این با تکان دادن شاخه‌ها میتوان آنها را جمع‌آوری و سپس نابود کرد. چون حشرات کامل شبها به نور چراغ جلب میشوند میتوان حشرات کامل را با کمک نور چراغ (تله نوری) جمع‌آوری کرد.

2- از بین بردن کرمها در داخل خاک: این عمل به دو صورت انجام می گیرد:

الف) بیل زدن باغ در فصل بهار و پائیز: بیل زدن باغ در فصل بهار و آخر پائیز دارای فوائد زیادی است. یکی از این فوائد مبارزه با کرم این آفت است. به این ترتیب که با بیل زدن و برگرداندن خاک این کرمها  ممکن است در اثر ضربه بیل از بین بروند و یا اینکه وقتی در سطح خاک  قرار گیرند به وسیلة پرندگان یا بعضی از گوشتخوارن خورده شوند. تخمهای این حشره  غذای مناسبی برای گونه‌های مختلفی از مورچگان میباشد و اغلب به وسیلة آنها ربوده میشوند. در ضمن لاروها، شفیره‌ها و تخمها در معرض هوای سرد و یخبندان قرار گرفته و از بین میروند

ب) مسموم کردن کرمها در خاک با استفاده از سم: مبارزه  شیمیائی عمدتاً علیه لاروهای این آفت به دو روش صورت میگیرد: سمپاشی عمومی سطح باغ و مزرعه و زیر رو کردن خاک به عمق 25 تا 30 سانتیمتر است. ترکیباتی که برای این منظور در سطح یک هکتار به کار میبرند عبارتند از: 1. دیازینون Diazinon بصورت EC %60 و با دوز 5/1 در هزار 2. سوین Sevin بصورت PW %85 و با دوز 5/1 در هزار.

سمپاشی خاک  اطراف درختان  منفرد که به این آفت  آلودگی شدید نشان میدهند برای این منظور  خاک اطراف طوقه درختان آلوده را  تا روی ریشه‌های اصلی به شعاع نیم تا یک متر  کنار می زنند  و منطقه ریشه‌های  اصلی را با محلول یک درصد گامکسان و یا آلدرین بخوبی خیس میکنند (5 تا 10 لیتر  برای هر درخت) و خاکها را به جای خود بر میگردانند.

3-  از بین بردن علف های هرز  یک ساله  و چند ساله  سطح باغ و مزرعه چون منبع غذایی خوبی  برای لاروهای سن اول هستند.

4- شخم زمستانه و جمع آوری لاروها در اسفند ماه و یخ آب زمستانه (آبیاری در زمستان).

5- استفاده از عوامل کنترل بیولوژیکی نظیر باکتری Bacillas popilliae که باعث بوجود آمدن بیماری شیری (Milky disease) در لاروها می‌شود یا قارچ Metarrhizium anisopliae بر علیه این آفت که باعث به وجود آمدن بیماری در لاروها میشوند. رها سازی پرندگان نظیر مرغ در مزرعه و باغ میتواند در کاهش جمعیت این آفت موثر باشد. روشهای کنترل بیولوژیکی در سالهای اخیر در حال گسترش بوده و از مصرف سموم بی رویه جلوگیری میشود.